вторник, 5 февраля 2008 г.

КРАТКО ЗА СЕБЕ – АНА (АНДРЕЕВНА ГОРЕНКО) АХМАТОВА

Родена сум на 11 (23) јуни 1889 година крај Одеса (Баљшој Фонтан). Во тоа време татко ми бил поморски инженер. Уште на една година ме однесоа на север, во Царское Село. Таму живеев до шеснаесетата година.
Моите први спомени се царскоселските; зелена, влажна убавина на парковите, пасиштата, каде ме носеше мојата дадилка, хиподром, каде скокаа малечки шарени коњчиња, старата железничка станица и нешто друго, што како последица влезе во “Царскоселкса ода”.
Секое лето го поминував крај Севастопол, на брегот на Стрелецкиот залив, и таму се здружив со морето. Најсилен впечаток од тие години – древниот Херонес, зад кој живеевме ние.
Учев да читам по азбуката на Лев Толстој. На пет години, слушајќи ја учителката како ги учи постарите деца, јас, исто така, научив да зборувам француски.
Првата стихотворба ја напишав кога имав единаесет години. За мене стиховите не започнаа од Пушкин и Љермонтов, ами од Державин (“На раѓањето на профирородното момче”) и од Некрасов (“Мраз, Црвен нос”). Тие работи на памет ги знаеше мајка ми.
Учев во Царскоселската женска гимназија. На почетокот не многу добро, потоа многу подобро, но секогаш без волја.
Во 1905 година моите родители се разделија, а мама со децата замина на југ. Цела година проживеавме во Евпаторија, каде јас дома го изучував претпоследниот клас на гимназијата, тагував по Царско Село и пишував мноштво беспомошни стихови. Одзвуците на револуцијата од деветстотини и петатата глуво стасуваа до отсечената од светот Евпаторија. Последниот клас го учев во Киев, во Фундулеевската гимназија, која и ја завшив во 1907 година.
Се запишав на правниот факултет на Вишите женски курсеви во Киев. Додека изучував историја на правото и особено латински, бев задоволна, а кога започнаа чисто правните предмети, станав ладна кон курсевите.
Во 1910 година (25 април според стариот календар) се омажив за Н. С. Гумиљов, и заминавме на месец во Париз.
Пробивањето нови булевари по живото тело на Париз (што го опиша Зола) се уште не беше сосема завршено (булеварот Rasapail). Вернер, другарот на Едисон, во “Taverne de Pantéon” ми покажа две маси и ми рече: “А, ова се вашите социјалдемократи, тука се бољшевиците, а таму мењшевиците”. Жените со непостојан успех се обидуваа да носат или панталони (jupes-cullottes) или ги повиваа нозете (jupes-entravées). Стиховите беа сосема запустени и ги купуваа за винета на помалку или повеќе извесните уметници. Уште тогаш сфатив дека парискиот живопис ја изел француската поезија.
Откако се преселив во Петербург, учев на Вишите историско-литературни курсеви на Раев. Во тоа време веќе пишував стихови, кои потоа влегоа во мојата прва книга.
Кога ми ја покажаа коректурата на “Кипарисова кутија” на Инокентиј Аненски, бев совладана и ја читав, заборавајќи се околу себе.
Во 1910 година јавно беше означена кризата на симболизмот и поетите-почетници не му се приклонуваа на тој правец. Едни одеа во футуризмот, а други во акмеизмот. Заедно со моите другари по Првиот Еснаф поетите Мандељштам, Зенкевич, Нарбут – се сторив акмеистка.
Пролетта 1911 година ја поминав во Париз, каде бев сведок на првите триумфи на рускиот балет. Во 1912 година пропатував по Северна Италија (Џенова, Пиза, Фиренца, Болоња, Падова, Венеција). Впечатокот од италијанскиот живопис и архитектура беше огромен: небаре е сновидение, кое го поминиш сиот свој живот.
Во 1912 година излезе мојот прв зборник стихови “Вечер”. Отпечатени беа се на се триста примероци. Критиката беше благосклона кон него.
На 1 октомври 1912 година се роди мојот единствен син Лев.
Во март 1914 година излезе втората книга – “Бројаници”. Нејзиниот живот траеше шест недели. На почетокот на мај, петербуршката сезона почна да замира, малку по малку сите почнаа да заминуваат. Овојпат разделбата со Петербург се покажа вечна. Не се вративме во Петербург, ами во Петроград, од XIX век веднаш се најдовме во XX, се беше поинаку, почнувајќи од изгледот на градот. Се чинеше малечката книга со љубовна лирика на авторот-почетник мора да потоне во светските случувања. Времето беше поинакво.
Секое лето го минував во поранешната Тверска губернија, на петнаесет врсти од Бежецк. Тоа е неживописно место: изорани полиња во рамни квадрати на ридестата месност, мелници, глибови, исушени мочуришта, “порти”, леб, леб… Таму напишав многу стихови од “Бројаници” и “Бело јато”. “Бело јато” излезе во септември 1917 година.
За оваа книга читателите и критиката се неправедни. Не знам зошто сметаат дека имала помал успех одошто “Бројаници”. Тој зборник се појави под уште посурови услови. Транспортот замираше – не можеше да се испрати книга во Москва, сите се распродадоа во Петроград. Списанијата се затвораа, весниците исто така. Затоа, за разлика од “Бројаници”, за “Бело јато” не се крена многу врева во печатот. Гладот и пропаѓањето раснеа секојдневно. Колку и да е чудно, денес тие услови не се земаат предвид.
По Октомвриската револуција работев во библиотеката на Агрономскиот институт. Во 1921 година излезе зборникот со мои стихови “Тегавец”, во 1922 година книгата “Anno Domini”.
Некаде во средината на 20-тите години почнав ревносно и со голем интерес да се занимавам со архитектурата на стариот Петербург и со изучување на животот и творештвото на Пушкин. Како резултат на моите пушкински штудии произлегоа три труда – за “Златниот петел”, за “Адолф” на Бенжамен Констан и за “Камениот гостин”. Сите тие во свое време беа напечатени.
Трудовите “Александрина”, “Пушкин и Невското приморје”, “Пушкин во 1828 година”, со кои се занимавам речиси последниве дваесет години, по се изгледа, ќе се најдат во книгата “Гибелта на Пушкин”.
Од средината на 20-тите години моите нови стихови престанаа да ги печатат, а старите да ги препечатуваат.
Татковинската војна од 1941 година ме дочека во Ленинград. На крајот на септември, за време на блокадите, со авион заминав за Москва.
До мај 1944 година живеев во Ташкент, со нетрпение ги ловев вестите за Ленинград, за фронтот. Како и другите поети, често настапував во болниците, им читав стихови на ранетите војници. Во Ташкент првпат дознав што е тоа огнен жар дрвена сенка и звук на вода. А, исто така дознав и што значи човечка добрина: во Ташкент бев долго и тешко болна.
Во мај 1944 година долетав во пролетната Москва, веќе полна со радосна надеж и очекување на блиската победа. Во јуни се вратив во Ленинград.
Страшниот призрак во кој се претворил мојот град, толку многу ме порази, што таа средба со него ја опишав во проза. Тогаш се појавија моите белешки “Три сирени” и “На гости кај смртта” – последната за читањето стихови на фронтот во Териоки. Прозата отсекогаш ми се чинела тајна и соблазна. Јас уште на почетокот знаев се за стиховите – никогаш ништо не сум знаела за прозата. Мојот прв обид сите го фалеа, но јас, се разбира, не верував. Го повикав Зошенко. Тој ми рече да тргнам нешто и ми рече дека со останатото се сложува. Бев среќна. Потоа, по апсењето на син ми, ги запалив заедно со целата архива.
Одамна ме интересираа прашањата за уметничкиот превод. Последниве години многу преведував. И сега преведувам.
Во 1962 година ја завршив “Поема без херој”, која ја пишував дваесет и две години.
Минатата пролет, спроти дантовската година, повторно го слушнав звукот на италијанската реч – бев во Рим и на Сицилија. Пролетта 1965 година отпатував во татковината на Шекспир, го видов британското небо и Атлантикот, се видов со старите другари и се запознав со нови, уште еднаш го посетив Париз.
Не престанав да пишувам стихови. За мене во нив се наоѓа мојата врска со времто, со новиот живот на мојот народ. Кога ги пишував живеев со тие ритми, кои звучеа во херојската историја на мојата земја. Среќна сум што живеев во тие години и ги видов настаните на кои им нема рамни.
1965
Превод од руски: Емил Ниами

Комментариев нет: