вторник, 5 февраля 2008 г.

ИЗГУБЕНОТО МОМЧЕ – СЛОВАЧКА НАРОДНА ПРИКАЗНА

Си живеел одамна некој господин кој бил многу богат. Арно, ама, џабе му биле парите. Немал тој деца. Тој не бил веќе млад и надежта дека ќе има деца веќе почнла да го напушта. И така отишол тој еднаш кај една гатачка за да му ја претскаже судбината: “Ќе имаш син, само ако не сакаш да го изгубиш, не дозволувај му на момчето да ја допре земјата со нога. Инаку ќе се случи несреќа.”
Скоро жената му кажала на господинот дека ќе имаат дете. Тогаш тој сфатил дека гатачката не го излажала. И така се родило момче убаво како јасен ден. Таткото веднаш вработил девет дадилки за да го гледаат детето. Тој им дал стрга наредба: Син ми не смее да ја допре земјата со нозе!
Дадилките ја послушале наредбата на таткото. Останале уште неколку дена за тој да наполни дванаесет години, а него везден во сребрена колевка го нишале и на раце го носеле. Господинот се радувал што страшното пророштво нема да се исполни и оти времето речиси поминало, та почнал да се подготвува за голема гозба. Кога одеднаш слушнал страшен крик и плач. Отрчал во собата на синаси и пребледел: момчето го немало во собата!
Се покажало дека младата дадилка, која во моментот го чувала момчето, се загледала низ прозорецот во некој убав трговец и за поубаво да го види се издала над прозорецот и го испуштла момчето на земја.
Господинот многу тажел. Ги испратил слугите на сите страни за да го најдат син му. Награди велел, злато нудел. А, момчето како в земја да пропаднало.
Поминале неколку години. И така еднаш на господинот му рекле дека во една од собите на неговата куќа секоја вечер се раздавал чуден шум. Па, така господинот отишол самиот да слушне. Слушнал како некој плаче, како се жали, но зборовите не ги разбирал.Не влегол тој во собата, но срцето му велело дека можеби е тоа неговиот изгубен син.
Тогаш господинот објавил награда од триста грошеви за оној кој ќе биде храбар да ја помине таму ноќта. На почетокот се јавиле многу смели луѓе. Тие велеле дека можат да се соочат со какво и да е чудовиште. Но, кога ќе дошла полноќ ништо не останувало од храброста. Па, така стариот господин не можел да ја одгатне тајната.
Недалеку од куќата на господинот си живеела некоја бедна мелничарка со своите три ќерки. И така гласините за задачата на господинот дошле и до нивниот дом. Најстарата ќерка на мелничарката и кажала на мајка си:
-Мамо, пушти ме кај господинот! Ќе поседам една ноќ, па можеби нешто и ќе дознаам! Триста грошеи за нас се цело богатство!
На мајката не и се допаднала таа идеја, но сепак и дозволила на ќерката.
Отишла девојката кај стариот господин и му рекла дека се сложува да помине една ноќ во собата. Само побарала за преку ноќ да и дадат малку јадење, дрва и свеќа. Господинот веднаш наредил да и донесат на девојката сé што побарала.
Девојката, пак, сето тоа го зела, ја запалила свеќата и отишла во собата во која требала да ја помине ноќта. Запалила оган во печката, почнала да прави вечера, ја послала масата и постелата ја наместила. Додека се занимавала со сите тие работи дошла полноќ.
Одеднаш во собата се слушнал чуден шум. Девојката се исплашила. Погледнала во сите агли, но никој немало. Таа почнала да се тресе од страв, но шумот исчезнал, а од земјата се појавило прекрасно момче. Тоа сенасмевнало и прашало:
-За кого подготвуваш вечера, убавице?
-За себе, - одговорила девојката.
Се натажило момчето, но по неколку моменти повторно прашало:
-А, масата за кого си ја поставила?
-За себе, - повторно одговорила девојката.
Момчето уште повеќе се натажило од таквиот одговор и ја наведнало главата.
-А, постелата за хого си ја послала? – прашало момчето.
-За себе, - и овојпат одговорила ќерката на мелничарката.
Во тој момент на лицето на момчето се појавиле солзи. Убавецот почнал да плаче и исчезнал.
Следното утро девојката сé му раскажала на господинот, но не му кажала за тоа дека го натажила младичот. Господинот многу се израдувал што дознал нешто, па со радост и ги дал на девојката тристае гроша.
Следниот ден во куќата отишла средната сестра. Најстарата ја научила што треба да прави, па така и таа добила триста гроша.
Третиот ден најмладата ќерка, Богданка, и рекла на мајкаси:
-А, да си ја испробам јас среќата, мамо? Ако на моите сестри им се посреќи, може и јас ќе бидам среќлика.
Штод а се прави? Мајката воздивнала и и дозволила.
Кога дошла во куќата на господинот Богданка, како и нејзините сестри, зела јадење, дрва и свеќа и отишла во собата. Запалила оган во печката, почнала да прави вечера, ја послала масата и постелата ја наместила. Додека се занимавала со сите тие работи дошла полноќ. Одеднаш од земјата се појавило прекрасно момче. Тоа било многу убаво, но лицето му било тажно. И ја прашал Богданка:
-За кого подготвуваш вечера, убавице?
Богданка се сетила што и рекле сестрите, но бидејќи момчето било многу убаво, таа поинаку одговорила:
-За себе, но ако си гладен тогаш и за тебе - одговорила девојката.
Лицето на момчето станало посветло:
-А, масата за кого си ја поставила?
-За себе, но ако сакаш и ти да седнеш на маса, тогаш и за тебе - повторно одговорила девојката.
Готинот се израдувал зашто одговорот на Богданка го задоволил.
-А, постелата за хого си ја послала? – прашало момчето.
-За себе, но ако сакаш и ти да спиеш, тогаш и за тебе - и овојпат одговорила ќерката на мелничарката.
Момчето се израдувало и плеснало со рацете, па и рекло:
-Колку убаво што сето ова си го подготвила за мене! Скоро ќе седнеме двајцата на маса, само почекај ме малку зашто треба да се поздравам со моите пријатели кои ми помогнаа сево ова време. И одеднаш како некое ветре да провеало во собата, а насреде подот се појавиле скали кои воделе надолу. Момчето почнало да се симнува по нив, а Богданка се исплашила дека ќе исчезне, така што таа незабележливо се фатила за крајот од неговото палто и се спуштила со него. Така таа се нашла во непознато и чудесно место. Наоколу дрвјата шумат, река тече, а на брегот цветови цветаат! Сé било како на земјата, ама сé било од чисто злато!
Момчето брз тргнало напред, а Богданка одвај успева по него. Ја милува момчето кората на дрвјата, цветовите милно ги допира и нешто им шепоти.
Од шумата кон него птици долетале, на раменици му застанале, та песна му запеале. Момчето, пак, со нив разговара и по крилцата ги милува.
А, Богданка во тоа време скршила едно златно гранче за спомен од тоа чудесно место, а и да им покаже на сестрите кога ќе им раскажува за чудесата што и се случиле.
И така тргнале понатаму. Дошле во друга шума. Богданка погледнала наоколу и занемела од убавина! Дрвјата со гранките мавтаат, езерцето блеска, тревата од ветерот се ниша. А, сé било од чисто сребро!
Од сребрената шума кај момчето дошле многу животни и почнале да му се умикуваат. Елените со роговите вртат, зајците од радост скокаат, влоците се приближуваат за момчето да ги погали. Убавецот им кажал на сите по некој убав збор и ги погалил. А, Богданка повторно скршила гранче, па в џеб го ставила.
Простувајќи се со стите, момчето тргнало назад, а по него тивко тргнала и Богданка. Тој почнал да се качува по скалите, а Богданка се фатла за палтото и се искачила со него во собата. Зад нив се затворил подот.
Момчето и се обратило на Богданка која успеала да седне на масата како да не била со него, ами како да го чекала цело време.
-Се збогував со моите пријатели. Сега можам да седнам на маса – рекол тој, а Богданка почнала да принесува јадење од печката.
И така си седнале тие да јадат, па почнале да се смеат и да се шегуваат. Момчето било толку љубезно што Богданка не ни забележала оти дошла зора.
А, стариот господин нетрпеливо шетал по куќата. Тој веќе почнал и да се плаши дека можеби со девојката се случило нешто лошо, па решил да влезе во собата и да види. Ја отворил тој вратата и занемел: на масата заедно со девојката седи син му и гласно се смее.
Го прегрнал господинот својот изгубен син, а на Богданка и се заблагодарил. Тогаш сунот рекол дека се вљубил во Богданка – неговата спасителка и оти сака да се ожени со неа.
Господинот од среќа почнал да ги вика соседите на гозба, а Богданка ги извадила од џеб двете гранчиња у му ги покажала на момчето. Тоа, пак, ги зело и рекло:
-Колку убаво! Овие две гранчиња нека станат два убави замоци за нас – еден сребрен и еден златен!
Ги фрлил тој гранчињата низ прозорецот и во тој момент се појавиле два чудесни замока, во кои до крајот на животот си живееле Богданка и нејзиниот маж.

Превод од словачки: Емил Ниами

Комментариев нет: