Едно попладне седев надвор во Кафе де ла Пле, гледајќи ја сета убавина и излитеноста на парискиот живот, и зјапав во друштво со мојот вермут во чудната панорама на гордост и сиромаштија која поминуваше покрај мене, кога слушнав како некој ме довикува. Се завртев, и го видов лорд Марчисон. Се немавме видено откога бевме на колеџ заедно, скоро десет години, и ми беше мило да го сретнам повторно, па се поздравивме топло. На Оксфорд, бевме големи пријатели. Неверојатно многу го сакав, беше згоден, ентузијаст, почитуван. Секогаш велевме за него дека ќе биде најдобриот колега, иако не ја кажуваше секогаш вистината, но мислам дека сите му се восхитувавме повеќе заради таа негова искреност. Забележав дека се изменил. Изгледаше вознемирено и збунето, како да беше во некоја недоумица. Почувствував дека не е модерниот скептицизам, бидејќи Марчисон беше најтврдиот меѓу Ториевците, и веруваше во Пентатеухот исто толку цврсто како што веруваше во Горниот Дом; па јас дојдов до заклучок дека мора да е таков поради некоја жена, и го прашав дали се оженил.
- Не ги разбирам жените, доволно, - ми одговори.
- Мој драг Џералде, жените се создадени да ги љубиш, а не да ги разбираш.
- Не можам да сакам некој што не го разбирам, - ми одговори.
Мислам дека имаш некоја тајна во твојот живот, Џерлад, - извикав, кажи ми.
- Ајде да одиме да се повозиме, - ми одговори, - тука има многу луѓе. Не, не во жолта кочија, во која било друга боја нека е - онаа, темно зелената ќе биде добра, - и по неколку моменти се движевме по булеварот во насока на Медлеин.
- Каде ќе одиме? - прашав.
- Ох, каде сакаш! - ми одговори - Во ресторан на Буа, ќе јадеме таму, и ќе ми кажеш се за тебе.
- Ама, сакам да слушнам прво нешто за тебе, - му реков. - Кажи ми ја твојата тајна.
Извади од џебот мал марокански медалјон со сребрено синџирче и ми го подаде. Внатре имаше фотографија од жена. Беше висока и слаба, чудесно фотогенична со големи несигурни очи и распуштена коса. Изгледаше како гатачка, завиткана во скапи крзна.
- Што мислиш за тоа лице? - ми рече, - Мислиш ли дека е искрено?”
Ја испитував внимателно. Ми изгледаше како лице на некој што има тајна, но дали таа тајна беше добра или лоша не можев да заклучам. Таа убавина беше убавина извајана од многу мистерии - убавина, всушност, која е психолошка, не пластична - и вештачката насмевка на усните беше премногу суптилна за да биде вистински слатка.
- Па, - извика нетрпеливо, - што велиш?
- Таа е Ѓаконда во самуровина, - му одговорив. - Кажи ми се за неа.
- Не сега, - ми рече, - по вечерата, - и почна да зборува за други работи.
Кога келнерот ни го донесе кафето и цигарите, го потсетив Џералд за неговото ветување. Стана од столот, прошета два или три пати во просторијата, и потонувајќи во фотелјата, ми ја кажа следнава приказна:
-Една вечер, - ми вели, - се шетав по Бонд Стрит, околу пет часот. Имаше огромен метеж од кочии, и сообрајќајот скоро и да беше запрен. Близу до тротоарот стоеше мал жолт пајтон, кој, од некоја си причина, ми го привлече вниманието. Кога поминав покрај него, го забележав лицето што ти го покажав ова попладне. Ме фасцинира во истиот момент. Истата таа вечер не престанав да мислам, а и следниот ден. Зјапав горе-долу по Роу, ѕиркајќи во секоја кочија, чекајќи го жолтиот пајтон, но неможев да ја најдам ma belle inconnue, и на крај почнав да мислам дека тоа бил сон. По една недела, вечерав со Мадам де Растеј. Вечерата беше во осум часот, но во осум и триесет ние се уште чекавме во салонот. Конечно слугата ја отвори ширум вратата и ја најави леди Алрој. Тоа беше жената што ја барав. Дојде мошне бавно, изгледаше како месечева светлина во сива чипка, и, на мое огромно задоволство, бев замолен да ја придружувам на вечерата. Кога седнавме, прокоментирав помалку невино: “Мислам дека ве забележав на Бонд Стрит пред некое време, леди Алрој.” Пребледе, и ми рече со стишен глас: “Ве молам не зборувајте толку гласно; можат да ве слушнат.” Се почувствував како мивка поради таквиот лош почеток и се задлабочив очајно во темите на француската драма. Не прозборе многу, но секој пат со тивкиот музикален глас, како да и беше страв некој да не ја слушне. Јас пак, страствено и глупаво се вљубив, а недефираната атмосфера на мистерија што ја опкружуваше, ја разбуди во мене најстраствената љубопитност. Кога заминуваше, а замина скоро веднаш по вечерата, ја прашав дали можам да ја повикам и да ја видам. Малку се двоумеше, погледна наоколу дали има некој во близина, и потоа ми рече: “Да, утре во петнаесет до пет.” Ја отрув Мадам де Растеј да ми каже се за неа, но се што можев да дознаам беше дека била вдовица со убава куќа во Парк Лејн, и потоа почна некоја здодевна научна дисертација за вдовиците, со опишување на опстанокот на најсилните во бракот, ја напуштив и си отидов дома.
Следниот ден отидов во Парк Лејн точно на време, но од батлерот ми беше кажано дека леди Алрој тукушто излегла. Отидов во клубот несреќен и многу збунет, и по долго размислување напишав писмо, за тоа дали можам да се обидам да ја посетам некое друго попладне. Не добив одговор неколку дена, но на крај добив мала порака во која пишуваше дека ќе биде во својот дом во недела во четири и на крај со овој чуден постскрипт: “Те молам не пишувај ми тука повеќе; ќе ти објаснам кога ќе се видиме.” Во неделата ме прими, и беше совршено шармантна, но кога заминував, ме молеше, ако некогаш бидам во можност повторно да и пишам, да го адресирам писмото до г-ѓа Нокс, одговорна за Витекрс библиотеката, Грин Стрит. “Има причини,” - ми рече, - “поради кои не можам да примам писма во мојата куќа.”
Иако почнав да ја гледам почесто, атмосферата на мистерија околу неа никогаш не исчезна. Понекогаш помислував дека е завладеена од некој маж, но изгледаше толку непристапно што ми беше тешко да поверувам дека е тоа. Навистина ми беше многу тешко да дојдам до некој заклучок, бидејќи таа беше како еден од оние чудни кристали кои можеме да ги видеме во музеи, кои во еден момент се јасни, а во друг замаглени. На крај собрав храброст да ја прашам дали сака да ми биде жена. Ми здодеа вечната тајност што ја наметнуваше на сите мои посети, и во неколкуте писма што и ги пратив. И пишав во библиотеката да ја прашам дали може да се видиме следниот понеделник во шест. Ми одговори со да, а јас бев на седмо небо од возбуда. Бев опседнат со неа; и покрај мистеријата, си помислив - како што ги гледам работиве сега. Не, тоа беше жената таква каква што е, која јас ја сакав. Мистеријата ме измачуваше, ме излудуваше. Зошто случјаноста ме донесе на овој пат?”
- Значи откри? - извикав.
- За жал да, - ми одговори. - Пресуди сам.
Кога дојде тој понеделник, јас отидов со вујко ми на ручек, и околу четири часот бев на Мерилибоун Роуд. Мојот вујко го знаеш, живее на Риџент Парк. сакав да отидам до Пикадили, и да го скратам патот по тесните улички. Одненадеж пред мене ја здогледав леди Алрој, покриена со превез, како оди брзо. одејќи до последната куќа на улицата, тргна по скалилата, го изваде клучот од предната врата, и влезе внатре.
Тука е мистеријата, - си реков на себе си и притрчав и почнав да ја набљудувам куќата. Изгледаше на место кај што изнајмуваа соби. На предната врата беше паднало нејзиното шамивче. Го зедов и го ставив во џебот. Тогаш почнав да размислувам што следно да правам. Дојдов до заклучок дека немам право да ја шпионирам, и заминав во клубот. Во шест и се јавив да ја видам. Лежеше на софата, облечена во дневна облека од сребрен штоф украсена со некои чудни каменчиња кои секогаш ги носеше. Изгледаше прекрасно. “Многу ми е мило што те гледам,” ми рече; “Не сум излегла цел ден.” Зјапнав во неа зачудено, и го извлеков шамивчето од мојото џеб. “Ти падна ова на Камнор Стрит ова попладне, леди Алрој,” реков смирено. Ме погледна престрашено, но не се обиде да го земе шамивчето. “Што правеше таму?” ја прашав. “Со кое право ти мене ме прашуваш?” - ми одговори. “Со правото на човек кој те љуби,” - и одговорив; “Дојдов овде да те побарам да ми бидеш жена.” Го скри своето лице со рацете, и бликна да плаче. “Мораш да ми кажеш,” – продолжив. Стана, и, ме погледна право в лице, рече: “Лорд Мерчисон, нема ништо што да се каже.” - “Отиде да се сретнеш со некого,” – извикав, - “тоа е твојата тајна.” Ужасно пребледе, и рече: “Со никој не се видов.” - “Зар не можеш да ја кажеш вистината?”, - свикав. “Ја кажав,” - ми одговори. Бев полудел, станав френетичен. Не знам што реков, но знам дека и реков ужасни работи. На крај излегов од куќата. Ми пиша писмо следниот ден; и го вратив назад неотворено, и отпловив за Норвешка со Алан Колвил. По еден месец се вратив, и првото нешто што го видов во “Морнинг Поуст” беше смртта на леди Алрој. Настинала на опера и умрела за пет дена од воспаление на белите дробови. Се затворив, не сакав никого да видам. Многу ја љубев, ја љубев бескрајно. Мили боже, колку ја љубев таа жена!”
- Отиде во куќата, на таа улица?, - прашав.
- Да, - ми одговори. - Еден ден бев на Камнор Стрит. Не можев, а да не појдам. Ме измачуваше сомнежот. Затропав на вратата, и една угледна жена ми отвори. Ја прашав дали изнајмува соби. “Видете, господине,” - ми одговори, - “гостинските соби се дозволени за изнајмување; но не сум ја видела дамата околу три месеци, а бидејќи зависиме од изнајмувањето можете да ги изнајмите.” - “Дали е оваа таа дама?” реков, покажувајќи и ја сликата. “Со сигурност е таа,” – извика, - “а кога се враќа господине?” “Дамата е мртва,” и одговорив. “Ох, господине, се надевам дека не е!” - рече жената. “Таа беше мојот најдобар потстанар. Ми плаќаше по три гвинеји неделно само за да седи во гостинските соби понекогаш.” “Се среќаваше ли со некого тука?” – прашав, но жената ме увери дека не се гледала со никого, дека секогаш доаѓала сама, и никогаш никого не видела. “Што правеше по ѓаволите тука сама?” - извикав. “Едноставно ќе седнеше во гостинската соба, господине, ќе читаше книги, а понекогаш ќе се напиеше и чај,” ми одговори жената. Не знаев што да речам, само и дадов паричка и заминав. Сега, кажи ми што беше сето тоа? Сигурно веруваш дека жената ја кажуваше вистината?”
- И верувам.
- Тогаш зошто леди Алрој одела таму?
- Мој драг Џералде, - му одговорив, - Леди Алрој била едноставно жена со манија за мистерија. Ги изнајмувала тие соби за задоволство да оди таму со спуштен превез, замислувајќи дека е хероина. Имала страст кон тајност, но таа всушност била одвај сфинга без тајна.
- Навистина ли мислиш така?
- Сигурен сум во тоа, - му одговорив.
Го зеде мароканскиот медалјон, го отвори и погледна во фотографијата.
- Се прашувам? - рече на крај.
Превод од англиски: Љупчо Петрески
- Не ги разбирам жените, доволно, - ми одговори.
- Мој драг Џералде, жените се создадени да ги љубиш, а не да ги разбираш.
- Не можам да сакам некој што не го разбирам, - ми одговори.
Мислам дека имаш некоја тајна во твојот живот, Џерлад, - извикав, кажи ми.
- Ајде да одиме да се повозиме, - ми одговори, - тука има многу луѓе. Не, не во жолта кочија, во која било друга боја нека е - онаа, темно зелената ќе биде добра, - и по неколку моменти се движевме по булеварот во насока на Медлеин.
- Каде ќе одиме? - прашав.
- Ох, каде сакаш! - ми одговори - Во ресторан на Буа, ќе јадеме таму, и ќе ми кажеш се за тебе.
- Ама, сакам да слушнам прво нешто за тебе, - му реков. - Кажи ми ја твојата тајна.
Извади од џебот мал марокански медалјон со сребрено синџирче и ми го подаде. Внатре имаше фотографија од жена. Беше висока и слаба, чудесно фотогенична со големи несигурни очи и распуштена коса. Изгледаше како гатачка, завиткана во скапи крзна.
- Што мислиш за тоа лице? - ми рече, - Мислиш ли дека е искрено?”
Ја испитував внимателно. Ми изгледаше како лице на некој што има тајна, но дали таа тајна беше добра или лоша не можев да заклучам. Таа убавина беше убавина извајана од многу мистерии - убавина, всушност, која е психолошка, не пластична - и вештачката насмевка на усните беше премногу суптилна за да биде вистински слатка.
- Па, - извика нетрпеливо, - што велиш?
- Таа е Ѓаконда во самуровина, - му одговорив. - Кажи ми се за неа.
- Не сега, - ми рече, - по вечерата, - и почна да зборува за други работи.
Кога келнерот ни го донесе кафето и цигарите, го потсетив Џералд за неговото ветување. Стана од столот, прошета два или три пати во просторијата, и потонувајќи во фотелјата, ми ја кажа следнава приказна:
-Една вечер, - ми вели, - се шетав по Бонд Стрит, околу пет часот. Имаше огромен метеж од кочии, и сообрајќајот скоро и да беше запрен. Близу до тротоарот стоеше мал жолт пајтон, кој, од некоја си причина, ми го привлече вниманието. Кога поминав покрај него, го забележав лицето што ти го покажав ова попладне. Ме фасцинира во истиот момент. Истата таа вечер не престанав да мислам, а и следниот ден. Зјапав горе-долу по Роу, ѕиркајќи во секоја кочија, чекајќи го жолтиот пајтон, но неможев да ја најдам ma belle inconnue, и на крај почнав да мислам дека тоа бил сон. По една недела, вечерав со Мадам де Растеј. Вечерата беше во осум часот, но во осум и триесет ние се уште чекавме во салонот. Конечно слугата ја отвори ширум вратата и ја најави леди Алрој. Тоа беше жената што ја барав. Дојде мошне бавно, изгледаше како месечева светлина во сива чипка, и, на мое огромно задоволство, бев замолен да ја придружувам на вечерата. Кога седнавме, прокоментирав помалку невино: “Мислам дека ве забележав на Бонд Стрит пред некое време, леди Алрој.” Пребледе, и ми рече со стишен глас: “Ве молам не зборувајте толку гласно; можат да ве слушнат.” Се почувствував како мивка поради таквиот лош почеток и се задлабочив очајно во темите на француската драма. Не прозборе многу, но секој пат со тивкиот музикален глас, како да и беше страв некој да не ја слушне. Јас пак, страствено и глупаво се вљубив, а недефираната атмосфера на мистерија што ја опкружуваше, ја разбуди во мене најстраствената љубопитност. Кога заминуваше, а замина скоро веднаш по вечерата, ја прашав дали можам да ја повикам и да ја видам. Малку се двоумеше, погледна наоколу дали има некој во близина, и потоа ми рече: “Да, утре во петнаесет до пет.” Ја отрув Мадам де Растеј да ми каже се за неа, но се што можев да дознаам беше дека била вдовица со убава куќа во Парк Лејн, и потоа почна некоја здодевна научна дисертација за вдовиците, со опишување на опстанокот на најсилните во бракот, ја напуштив и си отидов дома.
Следниот ден отидов во Парк Лејн точно на време, но од батлерот ми беше кажано дека леди Алрој тукушто излегла. Отидов во клубот несреќен и многу збунет, и по долго размислување напишав писмо, за тоа дали можам да се обидам да ја посетам некое друго попладне. Не добив одговор неколку дена, но на крај добив мала порака во која пишуваше дека ќе биде во својот дом во недела во четири и на крај со овој чуден постскрипт: “Те молам не пишувај ми тука повеќе; ќе ти објаснам кога ќе се видиме.” Во неделата ме прими, и беше совршено шармантна, но кога заминував, ме молеше, ако некогаш бидам во можност повторно да и пишам, да го адресирам писмото до г-ѓа Нокс, одговорна за Витекрс библиотеката, Грин Стрит. “Има причини,” - ми рече, - “поради кои не можам да примам писма во мојата куќа.”
Иако почнав да ја гледам почесто, атмосферата на мистерија околу неа никогаш не исчезна. Понекогаш помислував дека е завладеена од некој маж, но изгледаше толку непристапно што ми беше тешко да поверувам дека е тоа. Навистина ми беше многу тешко да дојдам до некој заклучок, бидејќи таа беше како еден од оние чудни кристали кои можеме да ги видеме во музеи, кои во еден момент се јасни, а во друг замаглени. На крај собрав храброст да ја прашам дали сака да ми биде жена. Ми здодеа вечната тајност што ја наметнуваше на сите мои посети, и во неколкуте писма што и ги пратив. И пишав во библиотеката да ја прашам дали може да се видиме следниот понеделник во шест. Ми одговори со да, а јас бев на седмо небо од возбуда. Бев опседнат со неа; и покрај мистеријата, си помислив - како што ги гледам работиве сега. Не, тоа беше жената таква каква што е, која јас ја сакав. Мистеријата ме измачуваше, ме излудуваше. Зошто случјаноста ме донесе на овој пат?”
- Значи откри? - извикав.
- За жал да, - ми одговори. - Пресуди сам.
Кога дојде тој понеделник, јас отидов со вујко ми на ручек, и околу четири часот бев на Мерилибоун Роуд. Мојот вујко го знаеш, живее на Риџент Парк. сакав да отидам до Пикадили, и да го скратам патот по тесните улички. Одненадеж пред мене ја здогледав леди Алрој, покриена со превез, како оди брзо. одејќи до последната куќа на улицата, тргна по скалилата, го изваде клучот од предната врата, и влезе внатре.
Тука е мистеријата, - си реков на себе си и притрчав и почнав да ја набљудувам куќата. Изгледаше на место кај што изнајмуваа соби. На предната врата беше паднало нејзиното шамивче. Го зедов и го ставив во џебот. Тогаш почнав да размислувам што следно да правам. Дојдов до заклучок дека немам право да ја шпионирам, и заминав во клубот. Во шест и се јавив да ја видам. Лежеше на софата, облечена во дневна облека од сребрен штоф украсена со некои чудни каменчиња кои секогаш ги носеше. Изгледаше прекрасно. “Многу ми е мило што те гледам,” ми рече; “Не сум излегла цел ден.” Зјапнав во неа зачудено, и го извлеков шамивчето од мојото џеб. “Ти падна ова на Камнор Стрит ова попладне, леди Алрој,” реков смирено. Ме погледна престрашено, но не се обиде да го земе шамивчето. “Што правеше таму?” ја прашав. “Со кое право ти мене ме прашуваш?” - ми одговори. “Со правото на човек кој те љуби,” - и одговорив; “Дојдов овде да те побарам да ми бидеш жена.” Го скри своето лице со рацете, и бликна да плаче. “Мораш да ми кажеш,” – продолжив. Стана, и, ме погледна право в лице, рече: “Лорд Мерчисон, нема ништо што да се каже.” - “Отиде да се сретнеш со некого,” – извикав, - “тоа е твојата тајна.” Ужасно пребледе, и рече: “Со никој не се видов.” - “Зар не можеш да ја кажеш вистината?”, - свикав. “Ја кажав,” - ми одговори. Бев полудел, станав френетичен. Не знам што реков, но знам дека и реков ужасни работи. На крај излегов од куќата. Ми пиша писмо следниот ден; и го вратив назад неотворено, и отпловив за Норвешка со Алан Колвил. По еден месец се вратив, и првото нешто што го видов во “Морнинг Поуст” беше смртта на леди Алрој. Настинала на опера и умрела за пет дена од воспаление на белите дробови. Се затворив, не сакав никого да видам. Многу ја љубев, ја љубев бескрајно. Мили боже, колку ја љубев таа жена!”
- Отиде во куќата, на таа улица?, - прашав.
- Да, - ми одговори. - Еден ден бев на Камнор Стрит. Не можев, а да не појдам. Ме измачуваше сомнежот. Затропав на вратата, и една угледна жена ми отвори. Ја прашав дали изнајмува соби. “Видете, господине,” - ми одговори, - “гостинските соби се дозволени за изнајмување; но не сум ја видела дамата околу три месеци, а бидејќи зависиме од изнајмувањето можете да ги изнајмите.” - “Дали е оваа таа дама?” реков, покажувајќи и ја сликата. “Со сигурност е таа,” – извика, - “а кога се враќа господине?” “Дамата е мртва,” и одговорив. “Ох, господине, се надевам дека не е!” - рече жената. “Таа беше мојот најдобар потстанар. Ми плаќаше по три гвинеји неделно само за да седи во гостинските соби понекогаш.” “Се среќаваше ли со некого тука?” – прашав, но жената ме увери дека не се гледала со никого, дека секогаш доаѓала сама, и никогаш никого не видела. “Што правеше по ѓаволите тука сама?” - извикав. “Едноставно ќе седнеше во гостинската соба, господине, ќе читаше книги, а понекогаш ќе се напиеше и чај,” ми одговори жената. Не знаев што да речам, само и дадов паричка и заминав. Сега, кажи ми што беше сето тоа? Сигурно веруваш дека жената ја кажуваше вистината?”
- И верувам.
- Тогаш зошто леди Алрој одела таму?
- Мој драг Џералде, - му одговорив, - Леди Алрој била едноставно жена со манија за мистерија. Ги изнајмувала тие соби за задоволство да оди таму со спуштен превез, замислувајќи дека е хероина. Имала страст кон тајност, но таа всушност била одвај сфинга без тајна.
- Навистина ли мислиш така?
- Сигурен сум во тоа, - му одговорив.
Го зеде мароканскиот медалјон, го отвори и погледна во фотографијата.
- Се прашувам? - рече на крај.
Превод од англиски: Љупчо Петрески
Комментариев нет:
Отправить комментарий